Door aan je weerstand te werken, zou je een hoop verkoudheden, griepjes en andere ziektes kunnen voorkomen. Toch hebben mensen vaak geen idee hoe de weerstand nu echt werkt. Zorg.nu sprak met biochemicus Harry Wichers van Wageningen Research. Hij vertelt wat het immuunsysteem inhoudt en wat je zelf kan doen om je immuunsysteem te helpen om ziekteverwekkers buiten te houden.

Wat is je weerstand?

De weerstand is eigenlijk een naam voor het immuunsysteem. Het immuunsysteem is op zijn beurt een verzamelnaam voor lichaamseigen barrières, organen, moleculen en antistoffen die je beschermen tegen ongewenste indringers. Denk hierbij aan schimmels, parasieten, bacteriën en virussen. Het lichaam wordt bijvoorbeeld zo'n zeven keer per dag aangevallen door een virus. Dat gaat bijna altijd goed en dat heb je voornamelijk aan het immuunsysteem te danken.

Barrières en microbiota

Volgens Wichers kunnen we met een gezonde levensstijl ervoor zorgen dat bepaalde onderdelen van ons immuunsysteem optimaal presteren. Een van deze onderdelen zijn de barrières. De barrières bestaan uit de huid en de slijmvliezen die een fysieke en natuurlijke grens vormen tegen ongewenste stoffen. De huid en slijmvliezen zijn vaak versterkt met haartjes of lichaamssappen die een extra beschermlaag vormen.

Microbiota

'De slijmvliezen in de darmen, urinewegen en luchtwegen zijn bewoond door zo'n 100 biljoen bacteriën, die we gezamenlijk de microbiota noemen. De meeste van deze bacteriën leven in onze dikke darm, maar je treft ze ook aan in andere delen van het lichaam', legt Wichers uit. De microbiota verhinderen onder meer dat ziekteverwekkers zich vasthechten en ontwikkelen. Volgens hem zorgen ze voor de natuurlijke balans in je lichaam.

Wat is slecht voor je weerstand?

Volgens Wichers wordt de doorlaatbaarheid van de darmslijmvliezen en de balans van de microbiota beïnvloed door je levensstijl. 'Als je veel stress ervaart, geneesmiddelen gebruikt of alcohol consumeert, wordt de kans groter dat er een keer een ziekteverwekker doorglipt.'

Hoe verbeter je de weerstand?

Voedingsvezels

Wichers meent dat je de weerstand flink kunt verbeteren door voldoende voedingsvezels te nuttigen. 'Voedingsvezels zijn een belangrijke voedselbron voor de microbiota in je darmen. Eet daarom voldoende volkorenproducten, groenten, fruit en peulvruchten. Het Voedingscentrum raadt aan om dertig tot veertig gram voedingsvezels per dag te eten. De meeste mensen eten de helft of minder en dat merk je', waarschuwt Wichers. Je kunt de hoeveelheid voedingsvezels in een voedselproduct vinden bij de voedingswaarden op de verpakking. Zo kun je zelf bijhouden hoeveel vezels je binnenkrijgt.    

Vitamine D

Wichers waarschuwt voor een vitamine D-tekort. 'Zeker in de winter wanneer de dagen korter worden en je huid minder in contact komt met de zon. Als je daarbij nog eens veel binnen zit, maak je gewoon te weinig vitamine D aan.' Daar kun je volgens Wichers zelf iets aan doen. 'Eet genoeg vette vis en eieren. Mocht je daar, bijvoorbeeld omdat je veganist bent, te weinig van binnenkrijgen, pak dan dagelijks een vitamine D-pilletje. Het kan in ieder geval nooit kwaad.'

Voorkom stress

'Stress is net als topsport', legt Wichers uit. 'Het bevordert de doorlaatbaarheid van de slijmvliezen in de darm en dat is niet goed. Als je stress hebt, gaat er te weinig energie naar dit epitheel. Dan kan er wel eens iets doorglippen.'

Eet genoeg eiwitten

Eiwitten worden gezien als de bouwstenen van je lichaam, maar volgens Wichers spelen ze ook een grote rol in je immuunsysteem. 'Je hebt ze nodig om antistoffen aan te maken en ze helpen bij het transport tussen cellen. Je doet er dus goed aan om eiwitrijk te eten.' Volgens het Voedingscentrum  hebben volwassen personen gemiddeld ongeveer 0,8 gram eiwit per kilo lichaamsgewicht nodig. Sommige groepen hebben wat meer nodig. Dat zijn ouderen, kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Ook mensen met bepaalde aandoeningen of wonden en kracht- en duursporters hebben iets meer nodig. Een eiwittekort komt in Nederland vrijwel nooit voor.

Sport een beetje

Hoewel je anders zou vermoeden, is ook zware lichamelijke inspanning niet goed voor je weerstand. De immunoloog vergelijkt het menselijk lichaam met een fabriek. 'Als bij een hoge productie de baas ervoor kiest om daar alle energie in te stoppen, dan is de weerstand even van latere zorg. Die is daar dan echt even het slachtoffer van.' Wichers raadt aan om de middenweg te kiezen. 'Sport is heus goed hoor, maar overdrijf het niet. Pak eens de fiets naar het werk en zorg voor wat zweet op je rug. Dat is voldoende.'

Kun je merken dat je een verlaagde weerstand hebt?

Je merkt pas dat je een verlaagde weerstand hebt als het te laat is. 'Loop je een verkoudheid of koortslip op, dan had je toen je dat virus opliep een verlaagde weerstand.' Daarom pleit Wichers voor preventie door een goede leefstijl. 'Eet gezond, beweeg een beetje, slik vitamine D-pilletjes in de winter en drink met mate!'

Tips bij griep

Is je weerstand al doorbroken voordat je de tips uit dit artikel kon toepassen? Wij zochten voor je uit wat je kan doen als je geveld bent door de griep.

Lees ook: